Hormonen bij paarden: merries, ruinen en hengsten.

Hormonen spelen een essentiële rol in de lichamelijke en gedragsmatige processen bij paarden. De hormonale huishouding verschilt sterk tussen merries, hengsten en ruinen, omdat hun voortplantingsorganen en geslachtshormonen uiteenlopende functies vervullen.

Er komt veelvuldig voor dat paarden en pony's, met name merries, erg prikkelbaar kunnen worden van hun hormonen in het lichaam. Ook extreme hengstigheid van de merrie kan de eigenaar i.c.m. het prikkelbare gedrag tot wanhoop leiden.  Deze paarden kunnen heel goed met kruiden ondersteunt worden om de hormonen beter te reguleren.

Merries en hengstigheid

Bij merries zijn oestrogenen en progesteron de belangrijkste geslachtshormonen. Deze hormonen regelen de vruchtbaarheidscyclus, die gemiddeld elke 21 dagen plaatsvindt tijdens het voorjaar en de zomer. In de hengstigheid (de bronst) produceren de eierstokken verhoogde hoeveelheden oestrogeen, wat leidt tot gedragsveranderingen zoals verhoogde prikkelbaarheid, staart optillen en frequent urineren. Na de eisprong neemt het gehalte aan progesteron toe, wat de baarmoeder voorbereidt op een mogelijke dracht.

Hengsten en hengstengedrag

Hengsten produceren grote hoeveelheden testosteron, het mannelijke geslachtshormoon. Testosteron is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van secundaire geslachtskenmerken zoals een gespierde bouw, diepe stem en typisch hengstengedrag, waaronder territoriumdrift, agressie en seksueel gedrag zoals flehmen (lip optrekken). De testikels produceren dit hormoon, dat tevens essentieel is voor de spermaproductie.

Ruinen

Ruinen zijn gecastreerde hengsten. Door de verwijdering van de testikels stopt de aanmaak van testosteron grotendeels, wat leidt tot het verdwijnen of sterk verminderen van hengstengedrag. Ruinen zijn over het algemeen rustiger en socialer in omgang met andere paarden. Hoewel het hormonale gedrag bij de meeste ruinen verdwijnt na castratie, kan een klein percentage ‘hengstachtig’ gedrag blijven vertonen, wat meestal komt door aangeleerd gedrag of restactiviteit van bijnierhormonen zoals androstenedion.

Klophengsten

Een klophengst is een hengst waarbij de testikels (ballen) niet of niet volledig zijn afgedaald. Ondanks dat ze niet zichtbaar zijn, produceren ze vaak nog wél testosteron, waardoor de hengst typisch hengstengedrag blijft vertonen zoals dominantie en seksueel gedrag.

Omdat de testikels niet op de normale plek zitten, is een gewone castratie niet mogelijk. Een klophengst moet via een speciale (vaak laparoscopische) operatie geholpen worden. De aandoening is deels erfelijk, dus klophengsten worden niet gebruikt voor de fok.

Wat is typisch hengstengedrag?

Hengstengedrag is typisch gedrag dat voorkomt bij ongecastreerde mannelijke paarden (hengsten) onder invloed van het geslachtshormoon testosteron. Dit gedrag is bedoeld om rivalen af te schrikken en merries te imponeren, en kan in de omgang soms als lastig of gevaarlijk worden ervaren. Voorbeelden zijn:

• Dominantie en agressie naar andere paarden, vooral andere hengsten of ruinen.

• Dekgedrag: proberen merries te bespringen, flehmen (lip optrekken), en veel interesse in geursporen van merries.

• Vocaliseren: luid hinniken of briesen bij het zien of ruiken van andere paarden.

• Markeren van territorium: vaak urineren of mesten op bepaalde plekken.

• Moeilijk te hanteren: trekken aan het halster, slecht luisteren, snel afgeleid.

Dit gedrag is normaal voor een hengst in de natuur, maar in een stal- of sportomgeving is het vaak ongewenst, zeker als het leidt tot gevaarlijke situaties. Daarom worden veel hengsten op jonge leeftijd gecastreerd, waarna dit gedrag meestal verdwijnt of sterk afneemt.

Wat is typisch merriegedrag?

Merriegedrag verwijst naar het natuurlijke gedrag van vrouwelijke paarden, dat met name beïnvloed wordt door hun hormonale cyclus. Dit gedrag kan variëren gedurende de hengstigheid (bronstperiode) en wordt soms als lastig ervaren in de omgang, vooral tijdens wedstrijden of training. Voorbeelden zijn:

• Gedragsveranderingen tijdens de hengstigheid: prikkelbaarheid, stemmingswisselingen, sneller boos of defensief reageren.

• Flirten met hengsten of ruinen: frequent urineren, staart opzij houden, wijdbeens staan, en klakken met de lippen.

• Terughoudendheid of gevoeligheid bij aanraking van de flanken of buik.

• Wisselende werkhouding: sommige merries zijn in de ene cyclusweek heel meewerkend, en een week later juist sloom of koppig.

De cyclus van een merrie duurt gemiddeld 21 dagen, waarbij ze ongeveer 5 tot 7 dagen hengstig is. Tijdens die periode kunnen bovengenoemde gedragingen sterker aanwezig zijn. Buiten de hengstigheid is het gedrag meestal stabieler.

Merriegedrag is volkomen natuurlijk, maar bij extreme hinder kunnen voeding, huisvesting of – in overleg met een dierenarts – hormonale ondersteuning soms helpen.

Klantenservice

   Bij vragen of twijfel welk product het beste bij uw merrie, ruin of hengst past? Contact ons wij helpen u graag verder.

De KLANTENSERVICE van Equine-Motion voor oprecht advies!

Bij Equine-Motion zijn jij en je dieren belangrijk voor ons.

We weten dat hun gezondheid en welzijn voor u een prioriteit is, dus ons team staat altijd voor u klaar.

Wij bieden u informatie en advies, echter elke diergezondheidssituatie is uniek. De informatie op deze website of ons advies is alleen voor informatie doeleinden en heeft niet noodzakelijk betrekking op individuele omstandigheden of medische aandoeningen; het is mogelijk niet geschikt voor u of uw (huis)dier en er mag niet alleen op worden vertrouwd bij het nemen van gezondheidsbeslissingen. Het is uw eigen verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat alle producten, diensten, adviezen of informatie die via deze website beschikbaar zijn, voldoen aan de specifieke vereisten van de situatie. Kruiden hebben een ondersteunende functie en zijn geen vervanging voor de zorg van een dierenarts. Raadpleeg een dierenarts als de symptomen aanhouden.

In het belang van het paard, geven wij geen advies over losse kruiden en de doseringen ervan. De reden is dat het gemakkelijker is om over te doseren met een enkel kruid en daardoor een toxische uitwerking kan hebben. Zelfs met een volledige gezondheidsgeschiedenis, uitsplitsing van de voeding en supplementen, kan het nog steeds een risico zijn om een dosering voor afzonderlijke kruiden voor te stellen. 

De oplossing ligt in een combinatie van minimaal 4 kruiden.

Equine-Motion is groot voorstander van kruidenmixen. Het risico van overdosering is onder controle en nog belangrijker, omdat kruiden synergetisch werken (elkaar ondersteunen) kan er een mooie gebalanceerde mix gemaakt worden. Kruiden in een mengsel die qua werkzame stoffen, doel, smaak, doseringen en kruiden ‘temperatuur’ op elkaar afgestemd worden.

Wij kunnen u wel adviseren over het gebruik van kruidenmixen als ondersteuning op basis van de door u verstrekte gegevens.